Thăng Long Tứ Trấn bao gồm: Đền Bạch Mã, đền Voi Phục, đền Kim Liên và đền Quán Thánh. Đây là 4 ngôi đền thiêng được dựng lên để thờ 4 vị thần trấn giữ những vị trí huyết mạch của mảnh đất Thăng Long. Thời xưa, những ngôi đền này thường được nhà vua đến dâng hương vào dịp đầu năm. Đến ngày nay, truyền thống đó vẫn được người dân thủ đô tiếp nối. Mỗi ngôi đền lại mang ý nghĩa và những nét đặc trưng riêng.

Đền Bạch Mã

Được xây dựng từ năm 866, nằm trong khu phố cổ ở địa chỉ số 76 Hàng Buồm, đền Bạch Mã là một ngôi đền cổ kính, linh thiêng bậc nhất ở Hà Nội. Đền Bạch Mã thờ thần Long Đỗ, vị thần trấn giữ hướng Đông của kinh thành Thăng Long và từng được dân chúng thời xưa vô cùng kính phục và tôn sùng.

Với quy mô bề thế trên diện tích hơn 500m2, di tích lịch sử đền Bạch Mã không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn sở hữu nét kiến trúc điêu khắc đặc sắc từ thời Lý, Trần mang tính nghệ thuật cao và lưu giữ những tư liệu quý giá về lịch sử Thăng Long – Hà Nội. Đền Bạch Mã là một công trình đồ sộ, mặc dù đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn được gìn giữ và bảo quản khá tốt. Hiện nay trong đền vẫn còn lưu giữ được hơn 15 tấm bia ghi chép sự tích đền và thần, nghi lễ cúng bái cũng như lịch sử các lần trùng tu tôn tạo.

Hội Đền Bạch Mã được tổ chức vào ngày 12 và 13/2 Âm lịch hằng năm với nhiều hoạt động như dâng hương, tế lễ, múa sư tử và biểu diễn nghệ thuật hấp dẫn,…

Đền Voi Phục

Thuộc địa phận phường Cầu Giấy, Ba Đình, đền Voi Phục nằm bên hồ Thủ Lệ, nép mình giữa những tán cổ thụ lớn xanh mát. Được xây dựng vào năm 1065 của thời nhà Lý và trấn giữ phía Tây kinh thành Thăng Long xưa, đền Voi Phục thờ thần Linh Lang – Hoàng tử thứ 4 của vua Lý Thánh Tông và cung phi thứ 9 đã có công đánh giặc giữ nước.

Trải qua biết bao biến cố và chiến tranh, đặc biệt là sau khi bị thực dân Pháp phá huỷ, đền Voi Phục đã nhiều lần được trùng tu, sửa chữa và đến ngày nay đã trở nên khang trang hơn, tuy có nhiều thay đổi so với ban đầu. Cửa đền có đắp hai tượng voi quỳ, chính vì vậy nên nhân dân gọi di tích này là đền Voi Phục. Đi vào phía trong đền, bạn sẽ được ngắm nhìn nhiều chi tiết chạm khắc hình rồng cùng các hoạ tiết trang trí hoa lá tỉ mỉ trong khung cảnh vô cùng yên tĩnh và thanh bình. Đền không chỉ có vẻ đẹp kiến trúc đặc sắc mà còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh thiêng trong bản sắc văn hoá độc đáo của dân tộc.

Đền Kim Liên

Được xây dựng vào thế kì 16-17, đền Kim Liên là ngôi đền trấn giữ bảo vệ kinh thành ở phía Nam và là nơi thờ thần Cao Sơn Đại Vương. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, đền Kim Liên đã được sửa chữa, tu tạo lại. Sau này đền được bổ sung thêm cổng tam quan và các kiến trúc mới tạo nên đình Kim Liên. Các công trình trong đền được trang trí với các hoạ tiết và hoa văn công phu, sinh động mang đậm phong cách kiến trúc nghệ thuật thời Nguyễn. Ngoài ra, đền còn lưu giữ những tấm bia đá mang nhiều giá trị lịch sử đặc sắc.

Vào ngày 16 tháng 3 Âm lịch hàng năm, người dân làng Kim Liên lại tổ chức lễ hội truyền thống với các hoạt động tế lễ để báo đáp ơn thần cùng nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như cờ người, chọi chim, thi đấu võ thuật, bóng bàn,… thu hút đông đảo người dân tham gia.

Đền Quán Thánh

Trấn giữ phía Bắc của kinh thành là đền Quán Thánh (hay còn được gọi là đền Trấn Vũ). Đền Quán Thánh nằm ngay ngã tư đường Quán Thánh với đường Thanh Niên, đối diện Hồ Tây luôn quanh năm mát mẻ và thờ Huyền Thiên Trấn Vũ, vị thần đã có công trừ tà diệt quái.

Kiến trúc trong đền có giá trị nghệ thuật cao với những mảnh chạm khắc trên gỗ vô cùng độc đáo trong một không gian bố cục hài hoà. Nổi bật nhất trong đền là tượng Trấn Vũ uy nghiêm được đúc bằng đồng đen với chiều cao gần 4m và nặng khoảng 4 tấn. Tượng Trấn Vũ đã thể hiện nghệ thuật đúc đồng và tạc tượng độc đáo cũng như khẳng định sự tài hoa và khéo léo của những nghệ nhân Hà thành cách đây ba thể kỷ. Ngoài ra, lễ hội đền Quán Thánh cũng được diễn ra hàng năm vào ngày 3 tháng 3 Âm lịch.

Thăng Long tứ trấn không chỉ là những di tích lịch sử mà nơi đây còn là biểu tượng của đời sống tâm linh và văn hoá của người Việt. Hãy thăm quan những ngôi đền linh thiêng này để có cơ hội tìm hiểu thêm về lịch sử, văn hoá của một thời Thăng Long ngàn năm văn hiến bạn nhé!