Sự kết hợp giữa nghệ thuật gốm sứ của làng nghề và kiến trúc tâm linh của chùa Tiêu Dao đã tạo nên một vẻ đẹp độc đáo và duy trì bản sắc của làng nghề truyền thống. Ghé thăm làng gốm Bát Tràng nằm sát bên sông Hồng, ngoại ô của Hà Nội để thăm ngôi chùa gốm sứ nổi tiếng bạn sẽ cảm thấy vô cùng choáng ngợp.

Đôi nét về chùa Tiêu Dao

Làng gốm Bát Tràng nằm trên địa phận 2 thôn Giang Cao và Bát Tràng. Đây là một làng nghề gốm lâu đời và được biết đến như một trong những làng nghề gốm nổi tiếng nhất tại Việt Nam. Ngôi chùa gốm sứ mang tên chùa Tiêu Dao, được xây dựng trên phần đất thuộc thôn Giang Cao. Chùa này đã tồn tại từ lâu đời, trước năm 1945, chùa Tiêu Dao từng được sử dụng để cất giấu các tài liệu và sách báo của Đảng và là nơi hoạt động cách mạng của nhiều cán bộ diễn ra.

Cố nhạc sĩ Văn Cao, người đã sáng tác bài hát "Tiến Quân Ca" cũng từng hoạt động cách mạng và bài hát của ông đã được lưu giữ, phát tán từ đây. Qua nhiều biến cố lịch sử, nhiều công trình kiến trúc của chùa đã có nhiều sự thay đổi. Năm 2011, khi sư thầy Thích Bảo Đức trở thành trụ trì chùa, Thầy cùng các Phật tử trong làng đã tiến hành công việc trùng tu chùa với mục đích kết hợp những đặc trưng của làng gốm vào kiến trúc tâm linh, nhằm tạo ra một không gian phản ánh nét văn hóa độc đáo của làng gốm này.

Hướng dẫn đi đến chùa Tiêu Dao Bát Tràng

Chùa Tiêu Dao nằm tại xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Kinh nghiệm du lịch Hà Nội, khoảng cách đi từ trung tâm thành phố là khoảng 10km và từ sân bay Nội Bài là 40km, do đó việc di chuyển và tham quan làng gốm cũng như chùa gốm sứ không quá khó khăn. Bạn có thể sử dụng phương tiện cá nhân như ô tô, xe máy hoặc xe bus để đến đây.

- Nếu đi bằng xe bus: bạn có thể bắt xe bus đến trung chuyển Long Biên và sau đó chuyển sang tuyến 47 để đến chùa Tiêu Dao.

- Nếu di chuyển bằng phương tiện cá nhân: bạn có thể đi theo các tuyến đường từ trung tâm Hà Nội để đến cầu Chương Dương hoặc cầu Vĩnh Tuy, sau đó tiếp tục đi dọc theo đê sông Hồng là đến được Bát Tràng.

Khám phá kiến trúc của chùa Tiêu Dao 

Những nghệ nhân làng gốm Bát Tràng đã dồn hết tâm sức và tài nghệ của mình để tạo ra những sản phẩm đặc sắc tại chùa Tiêu Dao Bát Tràng Hà Nội như: chiếc lư hương được làm theo phong cách phục cổ thời Nguyễn, những bức tượng thờ,... Từ đầu đao mái chùa, hoành phi câu đối, ban thờ đến các cột trang trí bên ngoài đều được chế tác từ gốm sứ.

Đặc biệt, hầu hết các pho tượng bên trong nhà thờ Tổ, nhà thờ Mẫu, nhà thờ Thập Bát La Hán và Động Sơn Trang tại ngôi chùa này cũng được tạo ra từ gốm sứ bởi những nghệ nhân nổi tiếng trong làng. Hiện tại, chùa Tiêu Dao đã ghi nhận 78 pho tượng được làm hoàn toàn từ gốm sứ bởi những nghệ nhân nổi tiếng trong làng.

Tại gian chính diện của tòa Tam Bảo, các nghệ nhân trong làng nghề gốm Bát Tràng Hà Nội đã sử dụng gốm sứ để đúc liền hai bức tượng Hộ pháp với đường nét tinh xảo. Mỗi tượng cao 2,5m và phải mất hơn một năm để hoàn thiện. Những tượng này là những tác phẩm độc đáo và được người dân rất yêu thích. Ngoài ra, trên nền bức tranh với cảnh núi mây, 18 bức tượng Thập Bát La Hán được đặt trang trọng ở hai gian thờ.

Phía sau tòa Tam Bảo là nhà thờ Tổ có 4 bức tượng rồng được đặt trên bậc thềm trước cửa. Phong cách trang trí trong nhà thờ Tổ chủ yếu bằng sứ với tông màu chủ đạo là cánh gián. Trong phòng chờ có đặt 5 bức tranh gốm sứ về luật nhân quả (ở phía trên) và bức tranh đầm sen mang vẻ đẹp cổ kính và tao nhã được ghép bằng nhiều mảnh gốm (ở phía dưới). 

Tất cả các chất liệu được dùng để làm đầu đao và mái chùa đều là gốm sứ, được chạm khắc hình rồng và hoa hướng dương bên dưới. Ngoài ra, kiến trúc chùa Tiêu Dao Bát Tràng còn có nhiều tượng rồng, kỳ lân, cá và những bức tượng lớn tái hiện cảnh sinh hoạt đời thường của các vị cao nhân, cũng đều được làm bằng gốm sứ.

Làng gốm Bát Tràng có hai thôn, là Giang Cao và Bát Tràng. Đây là một làng nghề gốm lâu đời và lừng danh nhất Việt Nam. Ngôi chùa gốm sứ - Chùa Tiêu Dao, được xây dựng trên phần đất của thôn Giang Cao. Chùa đã có từ rất lâu đời. Trước năm 1945, Chùa Tiêu Dao là nơi cất giấu tài liệu, sách báo của Đảng, là nơi đi lại của nhiều cán bộ hoạt động cách mạng. Chính nơi đây, cố nhạc sĩ Văn Cao đã từng đi lại hoạt động cách mạng và bài hát “Tiến Quân Ca” của ông đã được cất giấu và phát tán từ đây.

Những nghệ nhân làng gốm Bát Tràng đã dồn hết tâm sức và tài nghệ của họ để tạo ra những sản phẩm đặc sắc, như chiếc lư hương được làm theo kiểu phục cổ thời Nguyễn, những bức tượng thờ trong chùa... Từ đầu đao mái chùa, hoành phi câu đối, ban thờ cho tới các cột trang trí bên ngoài đều được làm bằng gốm sứ.

Và một điều đặc biệt, là hầu như tất cả các pho tượng bên trong nhà thờ Tổ, nhà thờ Mẫu, nhà thờ Thập Bát La Hán và Động Sơn Trang tại ngôi chùa này cũng được gốm sứ hóa bằng chính đôi bàn tay của những nghệ nhân nổi tiếng trong làng. Tính đến nay, chùa Tiêu Dao đã ghi nhận 78 pho tượng được “gốm sứ hóa” từ bàn tay của những nghệ nhân nổi tiếng trong làng.